Төлөөний үг

аль [төлөөний үг] хүн, юмны хэмжээ зэргийг ялгах, сонгох, лавлах утгатай төлөөний үг аль хүн бэ (хэн нь бэ), алийг нь авах вэ (юуг нь авах вэ), аль зүгээс ирэв (хаанаас ирэв), аль нь вэ (а.ямар нь вэ б.хэн нь вэ аль сайныг нь (дээгүүр юмуу илүү сайныг нь), аль хэр (ямар хэр) хамаг, бүх, хэр чинээгээр, бишгүй, олон аль байдгийг нь илчлэх (хамаг байдгийг нь илрүүлэх), аль болох аргаар (ямар нэг аргаар), аль ч үгүй (юу ч үгүй) цаг заах утга илтгэнэ аль дивангарын (маш эртний), аль хэдийн (хэзээний) эсвэл, үгүй бол гэсэн утгаар хэрэглэгдэх үг аль газар явбал, тэр газрын дууг дуулна (цэцэн үг) (явсан газрынхаа ёс заншлыг дагах), арван хурууны алийг нь ч хазсан адилхан өвддөг (зүйр үг) (нэг нь л болохгүй л бол бүгд болохгүй).
ану [төлөөний үг] (хэл шинжлэл)гуравдугаар биеийн хамаатуулах төлөөний үг нэг ану (нэг нь), хоёр ану (хоёр нь) өгүүлэгдэхүүний илтгэгч.
ба хуучир. [төлөөний үг] зөвхөн өгүүлэгчийг илтгэх биеийн төлөөний үгийн нэгдүгээр биеийн олон тооны хэлбэр бид ба бүрэн (бид бүхэн), ба бүрэн морилох (бид бүхэн морилох).
би [төлөөний үг] нэгдүгээр биеийн ганц тоог төлөөлөн хэлэх үг юм бүхэнд би гэх (биеэ хэтэрхий тоох, биеэрээ гайхуулах), би явж байна, бээжин сууж байна (аажуу уужуу ахиж дөхөх гэсэн санаа), чи бидээ хүрэх (сайн муугаа дуудалцан хэрэлдэх), би гэсэн ганцаараа, бид гэсэн олуулаа (цэцэн үг) (юм болгонд би гэж гайхуулбал ганцаардана), би гэхээс бие, буй гэхээс бөөс (зүйр үг) (ядуу, юу ч үгүй хоосон), би далай, чи мэлхий (зүйр үг) (өөрийгөө дөвийлгөж, бусдыг үл тоох байдал).
бид [төлөөний үг] нэгдүгээр биеийн төлөөний үгийн олон тоо бид нар (бид олуулаа), бид хоёр (чи бид хоёр), бид мэхтэй, тэд гохтой (зүйр үг) (харилцан бачлах баширлах явдалтай).
ийм [төлөөний үг] нүдний өмнө ойр буй хүн, юм, үзэгдлийн шинж, тоо байдал зэргийг төлөөлөн заах үг ийм сайхан өдөр (энэ мэт сайхан өдөр, өнөөдрийн сайхан өдөр), ийм үзэг (энэн шиг үзэг), ийм хүн (а.энэн шиг хүн б.энэ хүн в.дохио зангаа хоршиж чанарын утга илтгэнэ), иймийн тул (юмны учир зүйг бүрэн тоочоод түүнээ хураангуйлан хойд үг өгүүлбэртэй холбох үг), ийм тийм (хоршоо үг) (ойр, хол байгаа юмсыг төлөөлүүлэн заасан нь).
ийн [төлөөний үг] ойр үйлийг төлөөлөн заасан ингэж гэсэн утга бүхий үг ийнхүү, ийн байдал бүхий, ингээд, энэчлэн ийн асуух (ингэж асуух), ийн ярих (энийг ярих, ингэж ярих), ийн хэдэн үг солих (ингэж тэгэж хэдэн үг солих), ийн тийн (хоршоо үг) (ингэж чингэж, ингэсэн тэгсэн байдал), ийн уун (а.үг сөрөх, элдэв дэмий юм ярих б.хүүхдийн хүнд эрхлэх байдал), ингээд ийн уун үгүй цээжил, бичиж ир (үг дуугүй хий, нэг ч үг үсэг орхилгүй цээжил, бич гэсэн санаа).
ийнхүү [төлөөний үг] ингээд, ингэж, энэ мэтээр.
ийш [төлөөний үг] ойр зүгт заах үг энэ тийш ийш бол (энүүхэн рүү бол), ийш суу (энэ хавьд суу), ийш тавь (энд тавь), ийшээ явцгаая (энэ зүгт явцгаая), ийш тийш (хоршоо үг) (зүг зүгт нааш цааш) хэн нэгний заасан зүгт ийшээ явах хэрэгтэй (энэ заасан зүгт явах хэрэгтэй).
ингэх [төлөөний үг] цайруулах талхлах, хэмхдэг болгох үнгэх, элдэх, зөөлрүүлэх.
манай [төлөөний үг] нэгдүгээр биед хамаатуулах төлөөний үгийн олон тооны хэлбэр бидний манай ах (миний ах), манай гэр (гэр бүлийнхэнтэйгээ амьдардаг сууц), манай улс (бидний улс), хойноос ирээд хот манай, хотонд ороод хонь манай (зүйр үг) (давруу зан байдал гаргах).
мануус [төлөөний үг] бид, бид нар.
мань [төлөөний үг] тухайн хүнийг үл тоомсорлосон нь, сайхь, өнөөх мань залуу (өнөөх залуу).
мөнөөх [төлөөний үг] саях мөнөөх явдал (саяхны явдал) мэдээжийн хэрэг явдал, таньж мэддэг хүн амьтныг заасан үг мөнөөх дуучин (өнөөх дуучин), мөнөөх хэрэг (урьд хийсэн, мэддэг хэрэг явдал).
мөнхүү [төлөөний үг] өмнө мэдэх зүйл мөнхүү асуудал (урьд ярилцаж байсан асуудал) тэр, энэ мөнхүү өдөр (тэр өдөр).
наадах [төлөөний үг] наад, энэ тал уулын наадах (уулын наана) дэргэд байгаа хүн болон юмыг төлөөлөн хэлэх үг наадахаа ав (энэ зүйлийг ав), наадахыгаа барь (энэ хүнийг барь), надаас асуухаар наадахаа үз (зүйр үг) (хүнээс асуухаар эхлээд уг юмаа сайн шинжин хар).
нийт [төлөөний үг] нэг төрлийн олон юмыг хамран заах төлөөний үг бүгд нийтийн аж ахуй (олон түмний өмч болсон аж ахуй), нийтийн санал бодол (олон түмний бодол санаа), нийт мал (бүх мал), нийтийн бүжиг (а.олон үндэстний ардын бүжгийн эх сурвалжтай нийтээр бүжих бүжиг б.олон хүн хөгжмийн аянд цэнгэн бүжиглэх бүжиг), нийтэд ойлгомжтой (олон түмэнд ойлгомжтой), нийтээр амрах баярын өдөр (хөдөлмөрийн хуульд зааснаар улс даяар амрах өдөр) нийт бүгд (хоршоо үг) (булт), олон
нөгөө [төлөөний үг] хоёр юмны өөр нэгийг заах төлөөний үг өнөөх нөгөө хүн (өөр нэг хүн), нэгээс нөгөөд дамжих (а.бусдад тарах б.ам дамжих) өөр, бусад нөгөө талаар (өөр талаар), нөгөө ертөнц (а.үхэгсдийн ертөнц, тэдний оршуулгын газар б.харь гариг), нөгөө тивд очих (үхэх).
нөгөөдөх [төлөөний үг] өнөөх, өөр бусад нөгөөдөх чинь (өнөө хүн чинь).
нөгөөх [төлөөний үг] нөгөөдөх, өөр бусад нөгөөх эмэгтэй (нөгөөдөх эмэгтэй) мөнөөх, өнөөх нөгөөх өргөө (өнөөх гэр).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.