Шилжсэн утга

далай [шилжсэн утга] (сүүн далай, сүүт далай бурхны шашны номлол ёсоор сүмбэр уулыг тойрон хүрээлж орших долоон далайн давст, архины, усны, сүүн, тараг, тосон, балын нэгний нэр), далай судлагч (далай судлалын мэргэжилтэн), далай судлал (шинжлэх ухаан) (далай тэнгисийн физик, хими, биологи, геологийн төрх үзэгдлийн тухай шинжлэх ухаан), далай үзэх (далай нүдээр харах), дөрвөн далай (а.өтлөх, төрөх, өвдөх, үхэх б.дөрвийн тооны ёгт нэр) далайгаар явах (далайд хөлөг онгоц сэлт ашиглан зорчих), далайн ам (а.усан онгоц зогсох боломжийн газар б.далайн булан доторх гарам), далайн амьд бодос (далайд амьдардаг амьтан, ургамал), далайн арал (далай тэнгис дундах хуурай газар), далайн боомт (а.далайн ам сүвийг хаасан бэхлэлт б.усан онгоцны зогсоол), далайн булан (далай тэнгис хуурай газар руу түрж орсон хэсэг, персийн булан, бенгалийн булан гэх мэт), далайн газар (далай тэнгис дээрх зай, уртыг бодох нэгж нэг далайн газар нь мянга найман зуун тавин хоёр метртэй тэнцэнэ), далайн гарам (далайн эрэг хавийн онгоцны зогсоол), далайн гахай сэлэлт (спортын нэр томьёо) (усан спортын нэгэн төрлийн сэлэлт), далайн гуу (далайн хөвөө орчмын ёроолоор тархаж байдаг урт гүн гуу, хоёр хажуу нь нэлээд эгц бөгөөд гүнээрээ зургаан мянган метр илүү, уртаараа хэдэн мянган километр үргэлжилсэн байдаг далайн цээл), далайн даваа (далайн ёроолын нуруу эх газар бологн эх газрын залгаагаас алс их далайн дундах ёроолд орших өндөрлөг газар), далайн давалгаа (хүчит салхи зэргээс болж далайн усанд гарсан их долгион), далайн давс (далайн уснаас хатааж авсан нунтаг давс, голдуу идэш, уушинд хэрэглэнэ), далайн дээрэмчин (далайн зорчигчдыг уулгалан тонон дээрэмддэг хүн), далайн жуулчин (далайгаар аялагч), далайн зураг (далайн аялалд хэрэглэдэг чиг олох зураг), далайн исгэрэлт (далайн ёроол дахь газар хөдлөлт болон салхи шорооноос үүссэн далайн усны шуугиант донсолгоо ийм исгэрэлт гарвал далайн ус хуурай газар руу түрж гай гамшиг болдог), далайн мандал (далайн усны гадаргуу, далайн төвшин), далайн нисэх хүчин (а.далайн цэргийг хамгаалах нисэх онгоцны хэсэг б.далайн асар том хөлөг онгоцон дээр байрлах цэргийн анги салбар), далайн ногоо (хүнсэнд хэрэглэдэг далайн ургамлын ерөнхий нэр), далайн нуруу (далайн ёроол дахь уул нуруу, далайн даваа, хяр далайн нуруу нь хуурай газрын уул нуруунаас урт, хоёр хажуу нь нэлээд эгц байдаг), далайн орнууд (далайн эрэг хавийн болоод арал, хойгт оршдог улс орон), далайн өвчин (далайд удаан зорчсоноос хүнд тусах нэг төрлийн өвчин), далайн сувд (далайн хясааны хавтасны дотор гардаг жижигхэн бөөрөнхий танан ур, ургацаг), далайн судлал (шинжлэх ухаан) (далайн усны физик химийн чанар, далайн давалгаа, далайн элдэв үзэгдэл, далайн ус ба далай доторх амьд бодосын харилцааг судалдаг шинжлэх ухаан), далайн тан (далайн хөвөөний элс сайртай газар), далайн таталт (далайн ус гүн тийш давалгаалан төвшин багасах үзэгдэл), далайн төвшин (далайн усны төвшинг дунджаар тогтоож түүгээр газрын өндөр намыг тодорхойлох шинжлэх ухаанд хөдөлбөргүй үндэс болгосон цэг), далайн түлхэлт (далайн ус эрэг тийш давалгаалан төвшин нэмэгдэх үзэгдэл), далайн тээвэр (далайгаар тээвэрлэх тээвэр), далайн урсгал (далайн таталт, түлхэлтээр их хэмжээний ус тогтсон нэг чиглэлд харьцангуй тогтмол хурдцаар хэвтээ чигт урсан хөдлөх хөдөлгөөн), далайн хар салхи (номхон далайн баруун хэсэгт ихэвчлэн тохиолддог маш их хүчит шуурга), далайн хөдлөлт (далайн ёроол болон далайн дагуу оронд газар хөдлөлөөр үүсдэг далайн донслолт ердөө хэдхэн хором үргэлжилнэ), далайн хөлөг (далай тэнгисээр аялахад тохиромжтой хөлөг онгоц), далайн хуй (туйлын хүчтэй бөгөөд далайн багахан хэсгийг хамрах хуй салхи, секундэд зуу гаруй метр хурдтай бөгөөд хуурай газрын ургаа модыг үндсээр нь булгалж, барилга, тариаланг эвдэн сүйтгэх аюултай байдаг), далайн хүйс (далайн гол төв хэсэг), далайн цэрэг (далайд алба хаадаг усан цэрэг), далайн шуугиан (далайн исгэрэлт), далайн шуурга (туйлын хүчтэй бөгөөд далай хавийн их хэмжээг хамарсан салхи), далайн шүр (далайд ургадаг шүрний зүйл), нуур
долоовор [шилжсэн утга] хүний завжинд гардаг нэг зүйлийн яр хомхой яр уруул дээр долоовор гарах (хомхой долоох) долооход үс нь халцардаг малын арьсны загатнуур долоовор яр (мал эмнэлгийн нэр томьёо) (малын үс халцрах нэг зүйл өвчин).
жавартай харц [шилжсэн утга] (далд муу зөн агуулсан харц), жалга жавар (хоршоо үг) (жалх ёоз).
жалбигануур [шилжсэн утга] тогтворгүй зан төрх байдал жалбигануур ааштай (а.зусардаж бялдуучилсан ааштай б.хуйсгануур ааштай), жалбигануур зантай (тогтворгүй зантай).
жалгархах [шилжсэн утга] нутаг нуга, анги бүлгээрээ талцан бүүрэлхэх жалгархах бодол (нутгийн гэж дотночлох бодол), жалгархах байдал (нутаг, нугын гэж ялгаварлан үзэх байдал), жалгархах үзэл (хэт нутгархах үзэл).
залах [шилжсэн утга] мэдэмхийрэн худал ярих залах хүн (худал хэлэх хүн), залдаг эр (дэлсдэг эр, давуулж ярьдаг эр).
зурах [шилжсэн утга] (а.дотрыг нь өвтгөх, горойлгох б.хор шар хөдөлгөх, хорсгох, гомдоох).
сүлээч [шилжсэн утга] ховсорч хутган үймүүлэгч зантай хүн.
хорон [шилжсэн утга] тэчьяадам, зэвүүрхэм, хорон үг (ёж үг, зэвүүн үг), хорон санаа агуулах (атаархан хорсох, бусдад хор хүргэх санаа өвөрлөх), хорон үгээр дайрах (хор хөдөлгөх үгээр дайрах), хорон хажир (а.хорон хамхаг өвс б.малд тохиромжгүй хужир шорвогийн зүйл в.(шилжсэн утга) бусдыг муу муухай үгээр дайрдаг зантай г.(шилжсэн утга) хувцас хунартаа хайр гамгүй д.(шилжсэн утга) юмыг хороомтгой, үрэлгэн, хямгагүй).
хусрах [шилжсэн утга] ядуурч хоосрох, үгүйрэх тэднийх ч хусарч яваа айл билээ. (ярианы үг, хэллэг)
хүрээлэл [шилжсэн утга] зөвшөөл сайшаал ба итгэл найдвар олны хүрээлэл (ард түмний итгэл хүндэтгэл).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.