Хэл зүй

гарахын тийн ялгал [хэл зүй] (монгол хэлний долоон тийн ялгалын нэг) төрөх ихэр хурга гарах (ихэр хурга төрөх), гарсан бие нь ган, төрсөн бие нь төмөр (зүйр үг) (эрүүл чийрэг), гараагүй байж эцгийн адуу хариулав гэх (худал хэлэх) зайлах, салж ангижрах, хагацах ажлаас гарах (ажлаас халагдах), амь гарах (а.амьтан үхэж амьсгалаа хураах б.аюул хөнөөлөөс амьд үлдэх), архи гарах (а.согтуу нь арилах б.архины чанар сайн байх), цус гарах (цус гоожих), гараас гарах (а.ажил үйлийг бүрэн хийж дуусгах б.өсч бойжиж бие даах, хүний асрамж хэрэггүй болох в.зайлах, мултрах), зугтаж гарах (зугтаж зайлах), махнаас гарах (мах идэхгүй цагаан хоолтой болох), тамхинаас гарах (тамхи татахгүй болох), хоолноос гарах (хоолонд дургүй болох), хэргээс гарах (а.ял хэргээс мултрах, суллагдах б.хэрэглэх аргагүй болох), ялаас гарах (ялаас ангижрах), хэл ам гарах (а.хэрүүл шуугиан гарах б.хов жив яригдах) юмны үүсэн бий болох алдаа гарах (алдах, осолдох), алдагдал гарах (алдагдал учрах), ашиг гарах (ашиг олох), аюул гарах (аюул бий болох), бололцоо гарах (бололцоо бий болох, боломжтой болох), газар гарах (ногоо цухуйх), гал гарах (а.түймэр асах б.шөнийн цагт алсад гал үзэгдэх), гарз гарах (гарз учрах), дайн гарах (дайн үүсэх), дуу гарах (дуугарах), жил гарах (жил эхлэх), жүжиг гарах (жүжиг тоглох), зав гарах (завтай болох), зай гарах (зай завсартай болох), зам гарах (а.зам бий болох б.замыг хөндлөн огтолж явах), кино гарах (кино үзүүлэх), концерт гарах (концерт тоглох), мөр гарах (а.юмны ор мөр үлдэх б.шинэ журам бий болох), ногоо гарах (ургамал ногоо ургаж дэлгэрэх), орон тоо гарах (ажлын орон тоо бий болох), сорви гарах (а.яр шархны ул ором үлдэж тогтох б.үйл ажлын ямар нэг сэдэв цухуйж илрэх), улай гарах (амьтны сэг шинээр бий болох), ус гарах (а.ус бий болох, устай болох ус нэвчин ундрах б.усыг гаталж нэвтрэх), утаа гарах (утаа бий болох, утаа үзэгдэх), уур гарах (а.хилэн намжиж дарагдах б.усны уур хөөрөн үзэгдэх), үнэр гарах (үнэр ханхлах), үүл гарах (үүлших), хөлс гарах (а.биенээс хөлс дааварлах б.ажил хөдөлмөрт хүч гаргах), хүүхэд гарах (а.төрөх б.хүүхэд гадагшаа гарах), хэл ам гарах (хэрүүл шуугиан үүсэх), хэрэг гарах (үл бүтэх явдал үүсэх, хэрэг дэгдэх), цаг гарах (завтай цаг бий болох), цагаа гарах (цагаан идээ элбэгших), цагаан мах гарах (хошного урваж гадагш гарах), чимээ гарах (а.чимээ сонсогдох б.эрж буй зүйлийн сураг дуулдах), шөл гарах (махны шим шүлт нь чанасан усандаа буух), шүд гарах (амьтны шүд ургаж цухуйх), яр гарах (яр бий болох), нүднээс гарах (ихэд турж эцэх, царай зүс муудах) далд байсан юм ил болох нар гарах (а.нар мандаж эхлэх б.(шилжсэн утга) хүсч мөрөөдөж байсан зүйл нь сэтгэлчлэн бүтэж баяр хөөр болох, баярлах), сар гарах (а.сар мандах б.жилийн арван хоёр сарын нэг нь эхлэх), нүд гарах (цас хайлж газар цоохортох), цагаандаа гарах (а.ичих айхаа болих, хээгээ алдах б.хүн чанараа алдах) гатлах, нэвтрэх, алгасаж өнгөрөх гүүрээр гарах (гүүрээр нэвтрэх), хашаа тойрч гарах (хашаа тойрч өнгөрөх), уулан дээгүүр гарах (уулаар нэвтрэх), хил гарах (хил нэвтрэх), гол гарах (гол гатлах) юманд авирах, асах, явах анд гарах (анд явах), ууланд гарах (ууланд авирах), шат өөд гарах (шатаар авирах), толгой дээр гарах (а.уулын толгойд авирах б.(шилжсэн утга) эрхшээл нь хэтрэх ажил үйлд явах, үүрэг хүлээн гүйцэтгэх мал дээр гарах (а.малчин болох б.мал бүхий газар очих), манаанд гарах (манаа манах), оторт гарах (оторлох), тэтгэвэрт гарах (гавьяаныхаа амралтанд гарах), хадланд гарах (өвс тэжээл бэлтгэж авах ажлаа эхлэх) аливаа нэгэн үйлийг гүйцэтгэж эхлэх, уг үйлдээ ихэд хичээн ажиллах утга ам гарах (амлах, андгайлах), бичиж гарах (бичиж эхлэх, ихэд бичих), загнаж гарах (аашилж эхлэх, ихээр загнах), ярьж гарах (ярьж эхлэх, ихээхэн ярих), урсгаж гарах (а.усыг ихээр урсгах б.(шилжсэн утга) бэлэн үг хөврүүлэн ярих, түгдрэлгүй шуудхан яриад байх), магад гарах (шашны нэр томьёо)хуучир. (шашны ёсонд гэлэн санваар сахиж тойн болох) болох үгүй болох цээр гарах (цээр арилах), чийг гарах (хуурайших) ямар нэгэн юмыг олж авах гарах жил (шинэ он эхлэх), буханд гарах (үнээ хээл олох), гэдэс гарах (а.гэдэс нь ил харагдах б.(шилжсэн утга) сайн цадах), нэр гарах (а.нэр нь дуудагдах б.алдарших), хээл гарах (мал гэдэс гарах, өвс ногоонд сайн цадаж тэвээрэх), эрд гарах (нөхөртэй болох).
дүрэм бус үйл үг [хэл зүй] (тодорхой дүрмээр зохицуулагддаггүй үйл үг), дүрэм зөрчих (тогтсон журам, зааврыг биелүүлэхгүй байх), дүрэм журам (хоршоо үг) (албан ёсны журам), дүрэм заавар (хоршоо үг) (тогтоон баталсан журам), байдал дүрэм (хоршоо үг) (ёс горим), хууль дүрэм (хоршоо үг) (хууль, тогтоол зэргийн ерөнхий нэр, албан ёсоор баталж хуульчилсан журам), дүрмийн шаардлага (дүрмийг биелүүлэх нөхцөл), дүрмийн заалт (дүрмийн нэгж тодорхойлолт), дүрэм судлуулах (ярианы үг, хэллэг) (хугацаат цэргийн алба хааж буй байлдагчийг удаан хугацаагаар дүрэм уншуулж зогсоон дэглэх) ямар нэгэн үзэгдлийн зүй тогтол, байнгын харьцааг үзүүлсэн байдал зөв бичих дүрэм (хэл шинжлэл)(утга зохиолын хэлний үгийг бичих тогтсон хэм хэмжээ), үсгийн дүрэм (хэл шинжлэл)(зөв бичих дүрэм) сүрхий, маяг сүр дүрэм үзүүлэх (сүр үзүүлэх) хэвшиж нэгэнт заншсан ёс журам хэв дүрмээс гажих (тогтсон хэв журмыг зөрчих) юмны дүр дүрс, төрх, төлөв байдал байдал дүрмийг дагах (төлөв байдал, сахилга батыг мөрдөх).

Нээлттэй мэдээллийн сан www.opendatalab.mn цахим хуудсыг ашиглах, мэдээлэл хайх, түгээх хэн бүхэн доорх нөхцөлийг хүлээн зөвшөөрсний үндсэн дээр үйлчилгээ авах эрхтэй.

  1. Хуульд зааснаар төрийн болон орон нутгийн өмчийн хуулийн этгээд, бусад нийтийн эрх зүйн хуулийн этгээдээс олон нийтэд нээлттэй байршуулсан мэдээллийг иргэд, олон нийт үнэн зөв гэж үзэх эрхтэй. Иймд тухайн мэдээллийг мэдээллийн сан, түүнийг хариуцагч Бодлогод залуусын хяналт ТББ болон системийн ашиглалтыг хариуцсан аливаа хувь хүний байр суурь гэж үзэхгүй ба анхдагч эх сурвалжаас хүлээн авсан мэдээллийн үнэн зөв эсэх, тухай мэдээллийн талаар аливаа хууль эрх зүйн маргаан байгаа эсэхэд мэдээллийн сан хариуцлага хүлээхгүй.
  2. Мэдээллийн сан нь техникийн нөхцөл, боломжоос шалтгаалан тодорхой цаг хугацааны давтамжтайгаар албан ёсны эх сурвалжуудаас мэдээллийг татан авч, тухайн цаг үед үнэн зөвд тооцогдож байсан мэдээллийн түүх үүсгэдэг. Иргэд, олон нийт мэдээллийн санг хэзээ ашиглаж байгаагаас үл хамааран мэдээллийн түүхтэй танилцах эрхтэй тул тус мэдээлэл хуучирсан, эсхүл анхдагч мэдээллийн эх сурвалжаас устгасан, нэвтрэх боломжгүй болсон гэх үндэслэлээр тус мэдээллийн сангаас хасахгүй болно.
  3. Мэдээллийн санг ашиглан мэдээ, сурвалжилга бэлтгэх болон олон нийтэд түгээх бүхий л этгээд мэдээллийн санд хадгалагдаж буй өнгөрсөн үеийн болон одоогийн мэдээллийн үнэн зөв, хүчинтэй эсэхийг зөвхөн анхдагч эх сурвалж болон түүнийг хариуцагч төрийн эрх бүхий байгууллагаас нягталж шалгах үүрэгтэй.
  4. Энэ үйлчилгээний нөхцөлийн 3-т заасан үүргээ хэрэгжүүлээгүйтэй холбоотойгоор бий болох аливаа эрсдэл, хариуцлагыг зөвхөн тухайн этгээд хариуцах бөгөөд мэдээллийн систем болон түүнд холбогдох этгээдийг аливаа учрах нэхэмжлэл, хариуцлагаас чөлөөлнө.
  5. Тус мэдээллийн сангийн зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан бөгөөд мэдээллийн сангаас боловсруулж хүргэсэн мэдээллийг олон нийтэд дурдах тохиолдолд эх сурвалжийг заах нь оюуны өмчийн эрхийн зөрчил үүсгэхгүй байх үндэслэл болно.