Зүйр үг
хэргийн учир ялгахгүй [зүйр үг]
(юмны учир мэддэггүй) аливаа хэмжүүр тогтсон ёс дүрэм хэмжээ (хоршоо үг) (тогтсон ёс жаяг), хэм хэмжээ (хоршоо үг) (а.аливаа зүйлийн их багын хэр хэмжээ б.тогтоосон норм, дэг ёс) засах залруулах арга хэмжээ өгөх (а.гэмт хүнд буруушаал зэмлэл ногдуулах б.хийлгэх үйлдүүлэх юмны хэмийг авахуулах ба мэдэгдэх), хэмжээ үзүүлэх (а.хэмжээ өгөх б.ёс дэг сахиулах), арга хэмжээ (хоршоо үг) (а.ямар нэгэн зүйлийг биелүүлэхийн тулд хийх үйл ажил б.зэмлэл шийтгэл) (шилжсэн утга) даяар, нийтээр аймгийн хэмжээгээр (аймаг нийтээр), улсын хэмжээгээр (улс даяар) (шилжсэн утга) хэр, чинээ боловсролын хэмжээгээр (сургууль төгссөн байдлаар нь), мэдлэгийн хэмжээгээр (мэдлэгийн хэр чинээгээр нь, сурсан мэдсэн зүйлийн хэр чинээгээр), чадлын хэмжээгээр (чадал чинээгээр).
хэрзгэр ясанд махгүй [зүйр үг]
(хөдөө хээр яваа хүнд хээнцэрлэж нэрэлхэх хэрэггүй) хүний гар дээр бойжоогүй, зэрлэг хээрийн алим (ургамал судлал) (хөрөөн шүд бүхий өндгөн хэлбэрт навчтай, цагаан цэцэг бүхий шаравтар ногоон жимстэй тураг мод, түүний жимс жимсийг нь иднэ агалаг алим), хээрийн боохойхээрийн амьтан (цээрлэн нэрлэх) (чоно), хээрийн галуу (тэжээмэл галуунаас бусад бүх галуу), хээрийн гахай (зэрлэг гахай), хээрийн гүйлс (ургамал судлал) (дугарагдуу навчтай, ягаан болон цагаан цэцэгтэй бут мод жимс нь гашуун болоод исгэлэн амттай, цөмийг нь идэж болно, эмд орно, навчаар нь элдүүрийн түүхий эд хийнэ),
хэрсүү хүүхэд өвгөний дэргэд [зүйр үг]
(хашир хүн осолдох нь бага).
хэрүүлч хүн хээр хонох [зүйр үг]
(хэрүүлч хүн найз нөхөргүй), хэрүүлч хүнтэй бүү нөхөрлө,
хэрэг хэдий ихэдвэл хууль төдий чангардаг [зүйр үг]
(хэрэг явдлын шалтаг, шалтгаан гарах үр дагаварт нөлөөлдөг), хүйтэн цуст амьтан (биеийн халуун нь тогтмол биш, орчин тойрноос шалтгаалан өөрчлөгдөж байдаг загас, мөлхөгч болон хоёр нутагтан амьтан) (шилжсэн утга) хүний дотно биш, тааламжгүй байгаа мөртөө засдаглах байдал хүйтэн инээд (үл тоосон буюу басамжилсан инээд), хүйтнээр өчих (найрсаг бус хэлэх), хүйтэн мөртэй (хэрэг явдал хийж бүтээхдээ урагшгүй, бүтэмжгүй), хүйтэн санаа (хүнлэг бус муухай бодол), хүйтэн сэтгэл (өр өвдөх, хайрлахыг мэдэхгүй хатуу сэтгэл), хүйтнээр уулзах (тааламжгүй байдлаар уулзах), хүйтнээр хандах (ямар нэгэн учир явдалд тааламжгүй болж, найрсаг бус байдал гаргах), хүйтнээр харах (тааламжгүй харах), хүйтэн харц (үл тоомсорлосон, сэтгэлд таагүй сэтгэгдэл төрүүлсэн), хүйтэн царай (найрсаг бус царай), хүйтэн царайлах (тааламжгүй, эелдэг бус хандах), хүйтэн элэгтэй (өөриймсөг бус санаатай), нүдэнд хүйтэн (харахад таатай бус, эвгүй сэтгэгдэл төрүүлэхүйц, аягүй байдал).
хэрээнийхээ харыг гайхав гэх шиг [зүйр үг]
(өөрөө муу байж, бусдыг муу хэлэх хэрэггүй).
хээрийн бэлчээрт дуулаач [зүйр үг]
(гоёх, гангалах дуртай хүн даарах бээрэх нь амархан байдаг) эдлэл хэрэглэлийн хийц хэлбэр, хээ хуар нь гоё сайхан хээнцэр хийцтэй цаг (гоё, чамин хийцтэй цаг).
цаагуур [зүйр үг]
(алив юмнаас холуур, надад хамаагүй) цаад талаар, нөгөө талаар, ар талаар уулын цаагуур (уулын нөгөө талаар), хүний цаагуур (хүний ар талаар, далдуур), наагуур цаагуур (хоршоо үг) (юмны наад болон цаад талаар, ар өврөөр) (шилжсэн утга) болгоомжтой, хянамжтай, холын бодолтой цаагуур бодолтой хүн (хянамжтай, холын бодолтой хүн).
шар нохой шам хийхээс хождохгүй [зүйр үг]
(идэх уухаас хоцордоггүй).
эгч дүү олон [зүйр үг]
(бусадтай эвтэй нийцтэй бол анд нөхөр олонтой байж, ажил үйлс түргэн бүтдэг).
эзэн сайтай мал цовоо [зүйр үг]
(үр хүүхдэд эцэг эхийн өмөг түшиг, нөмөр нөөлөг чухал, мал хөрөнгөнд эзний арчилгаа маллагаа чухал), ам дордойвч, элэг дордойхгүй (зүйр үг) (хүний элгэн саднаа гэх сэтгэл хувирдаггүй), элгэн шош (ургамал судлал) (өдлөг нийлмэл навчтай, шаравтар баг цэцэгтэй, олон үртэй буурцаг жимс суудаг модлог тэнз, бүхэл бие нь хортой харин үр, иш болон ишний хальс нь эмэнд орно).
эм хүнд ээрүүл ороох ноос олз [зүйр үг]
(монгол ахуй амьдралд эрэгтэй эмэгтэй хүний эрхэлдэг ажил үйл өөр өөр байдаг), эр хүний хээгүй нь сайхан, эхнэр хүний өглөг нь сайхан (зүйр үг) (эр хүнд элдэв ааш, зан хэрэггүй), эр цагаан (амьтан судлал) (ганц эвэртэй, үхэр шиг сүүлтэй, морьтой төстэй нэгэн зүйл гөрөөс), эр цэцэг (ургамал судлал) (зөвхөн эр туурцаг бүхий ганц бэлгэт цэцэг).
эмдээ халтай [зүйр үг]
(ухаан муу бол өөртөө муугаар барахгүй өрөөлд ч уршигтай), эмнэг сургасан газар хүүхэд хэрэггүй, эсгий хийсэн газар нохой хэрэггүй (зүйр үг) (ажил хэрэгт тус болохгүй хэрнээ тээр болох) урьд тариа тарьж байгаад больсон газар эмнэг газар (тариа тарилгүй удсан газар).
эр хүн дориун чадлаар [зүйр үг]
(хүн бүхэн өөр өөрийн авьяас чадалтай байдаг) насанд хүрсэн эмэгтэй хүн арга билигийн билиг нь бэлгийн улирал (зурхай судлал, зурхайн ухаан) (саны явдлыг баримталсан зурхайн ёсны тоолол), эм домоо (ургамал судлал) (иш шулуун, навч гурвалжиндуу цагаан тураг мод, барилгад хэрэглэнэ).
эрдмээр биеэ чим [зүйр үг]
(эрдэм ном хамгаас чухал), эд ихт догшин, эрдэм ихт номхон (зүйр үг) (а.хүн хэдий чинээ эрдэм мэдлэгтэй байна төдий чинээ номхон даруу байдаг б.эд хөрөнгө ихтэй хүн бардам байдаг), эдийг эдэлбэл барагдана, эрдмийн эдэлбэл арвижна (зүйр үг) (эд хөрөнгө хөөцөлдөхөөр эрдэм ном сурах хэрэгтэй), эдийн ашиг эхэндээ, эрдмийн ашиг
эрэл сургаар олддог [зүйр үг]
(эд зүйлээ хайрлан хямгадах хэрэгтэй) амьтны хүч чадлыг ашиглах тэмээ эдлэх (тэмээг ачлага уналганд ашиглах) өөрт тохиосон үйлээ хүлээх ял эдлэх (хийсэн хэрэгтээ зохих шийтгэл хүлээх), зовлон эдлэх (ихэд зовж зүдрэх), үйлээ эдлэх (а.зовлонгоо эдлэх б.хийсэн нүглийнхээ хариуг үзэх) хууль. хуулиар олгогдсон эрхээ хэрэглэх сонгуулийн эрхээ эдлэх (хуулиар олгогдсон сонгуульд нэр дэвших, хэн нэгний санаалаа өгөх зэрэг эрхээ хэрэглэх).
эсгий малгайд хэв бий [зүйр үг]
(эр хүн арга ухаан ихтэй), эр хүнд эрхий гурав ороох сур олз,
эцэстээ [зүйр үг]
(эд эдлэл бол даруй хэрэглэгдээд элэгдээд дуусна, харин эрдэм мэдлэг бол улам баяжиж насад тэжээнэ), эдийн сайн гаднаа, хүний сайн дотроо (зүйр үг) (хүний сайн муу нь өнгө зүсэндээ биш, мөс чанартаа байдаг) хүний эдэлж өмсөх зүйлийг хийх даавуу, торго, бараа бараа таваар, эд зүйл эд авах (а.бараа таваар худалдан авах б.(шилжсэн утга) хахуул авах), эд мөрийн баримт (хэргийн газар үлдээсэн ул мөр), эд хуваах (а.хүний хөрөнгө зоорыг хувааж эзэмших б.хулгайн юмыг учир мэдэж хуваан авалцах), даавуун эд (даавуугаар хийсэн эд зүйл), ноосон эд (ноосоор хийсэн эд зүйл, хувцас хунар), чанар сайтай эд (яс чанар сайн зүйл) эдийн засаг (тухайн нийгэм оршин тогтнох үндэс суурь болсон үйлдвэрлэлийн харьцааны цогц ухагдахуун), эдийн засгийн бодлого (төрөөс улс орны эдийн засгийг хөгжүүлэх чиг шугам), эдийн засгийн гэмт хэрэг (улсын болон бусдын эд зүйл, мөнгө төгрөгийг зүй бусаар авч ашигласан мөнгө санхүүтэй холбоотой хэрэг), эдийн засгийн мэдээлэл (материал баялгийн үйлдвэрлэл, хуваарилалт, солилцоо, хэрэглээний хүрээн дэх үйл ажиллагааны тухай тоо баримт, мэдээ), эдийн засгийн хууль (эдийн засаг хөгжих зүй тогтол), эдийн засгийн хямрал (эдийн засгийн үйл ажиллагаа, гадаад ба дотоод хүчин зүйлээс болж ард түмний амьдрал доройтон, улс орны хөгжил зогсонги байдалд орох байдал), эдийн засгийн цагдаа (мөнгө санхүү, зээл, өр авлагатай холбоотой асуудлаар дагнан ажиллах цагдаагийн ажилтан), эдийн засгийн чөлөөт бүс (гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалт, худалдаа, үйлчилгээ, зам тээвэр, холбоо зэргийг төвлөрүүлэн, үйл ажиллагаа явуулж буй төв), эдийн засгийн шинэчлэл (нийгмийн хөгжлийн хурдац, гадаад дотоод харилцааны хөгжил, өөрийн орны ирээдүйн зорилт зэргээс шалтгаалан хийгдэх, эдийн засгийн бодлогын өөрчлөлт), эд бараа (хоршоо үг) (хүмүүсийн хэрэглэх эдлэл, барааны ерөнхий нэр), эд өлөг (хоршоо үг) (а.түүхий эд б.эртний булш бунхнаас гаргаж авсан зүйл), эд таваар (хоршоо үг) (үйлдвэрлэн гаргасан бараа бүтээгдэхүүн), эд бад хийх (а.үрэн таран хийх, эвдэж устгах б.хөнөөх, хороох) амьтан, ургамлын үндсэн бүрэлдэхүүн булчирхайн эд (булчирхайг бүрдүүлж буй эсүүдийн нийлбэр нэхдэс).